Tương lai của đô thị lớn ra sao trong kỷ nguyên tăng trưởng xanh?
Tăng trưởng xanh đang định hình chiến lược phát triển của các đô thị lớn, hướng tới mục tiêu bền vững và mở ra cơ hội hấp dẫn cho đầu tư.
Tầm nhìn xanh của TP.HCM và các đô thị lớn
Cuối tháng 10 vừa qua, Bộ Xây dựng đã công bố quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021-2030 với tầm nhìn đến năm 2050. Đây được đánh giá là một bản quy hoạch mang tính khoa học và thực tiễn cao, phù hợp với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng của Việt Nam. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết.
Theo bản quy hoạch, các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và các đô thị trực thuộc trung ương được định hướng trở thành những đô thị năng động, sáng tạo, đóng vai trò dẫn dắt và tạo hiệu ứng lan tỏa trong liên kết vùng, đồng thời khẳng định vị thế trong mạng lưới đô thị của Đông Nam Á và châu Á. Việc phát triển các đô thị này sẽ gắn liền với mô hình giao thông công cộng (TOD), chú trọng khai thác không gian ngầm, cùng với đó là xây dựng các đô thị vệ tinh để giảm tải cho khu vực trung tâm.
Bản quy hoạch cũng đặt trọng tâm vào phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh, và thích ứng với biến đổi khí hậu, kết hợp hiệu quả với các biện pháp phòng chống thiên tai, dịch bệnh. Đồng thời, quy hoạch hướng tới hình thành mạng lưới đô thị thông minh kết nối với khu vực và thế giới, phát triển các đô thị ven biển và hải đảo theo hướng bền vững, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, cũng như bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa, lịch sử.
Tăng trưởng xanh, phát triển xanh được TP.HCM xác định là chiến lược phát triển tương lai với mục tiêu giảm phát thải 10% vào năm 2030, nhằm hướng đến xây dựng một môi trường sống và làm việc an toàn, thuận lợi, hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế của Savills nhấn mạnh rằng việc giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội, đồng thời quản lý sự mở rộng đô thị nhanh chóng, không phải là điều dễ dàng. Mỗi đô thị sẽ cần một cách tiếp cận riêng để vượt qua những thách thức đặc thù và đạt được mục tiêu phát triển bền vững.
Tầm nhìn toàn cầu về các đô thị bền vững
Theo nghiên cứu của Savills Impacts, hơn một nửa dân số thế giới hiện đang sinh sống tại các thành phố, và con số này dự kiến sẽ tăng lên gần 70% vào năm 2050. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải theo đuổi một con đường đô thị hóa bao trùm và bền vững, được nhấn mạnh trong Mục tiêu Phát triển Bền vững số 11 của Liên Hợp Quốc, nhằm đối phó với những tác động của quá trình phát triển nhanh chóng.
Những thách thức mà các thành phố đang phải đối mặt không chỉ phức tạp mà còn đa dạng. Dân số gia tăng nhanh chóng khiến khả năng chi trả nhà ở trở thành vấn đề nan giải, trong khi các nguồn tài nguyên như nước và không khí ngày càng khan hiếm và bị ô nhiễm. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt gây tổn thương cho các khu vực đô thị.
Bền vững là một mạng lưới các vấn đề – không có một cách tiếp cận phù hợp với tất cả.
Theo bà Marylis Ramos, Giám đốc Dịch vụ Tư vấn Trái đất của Savills, “Một thành phố bền vững thành công cần phải đáp ứng với bối cảnh của nó, cho dù đó là các mối nguy hiểm về khí hậu, thách thức xã hội hay sử dụng tài nguyên.”
Để đạt được sự bền vững thực sự, việc thay đổi cách đo lường thành công của các thành phố là điều cần thiết. Ví dụ, mô hình “kinh tế bánh rán” (doughnut economics) cho rằng việc chỉ tập trung vào tăng trưởng GDP là tầm nhìn ngắn hạn, và thay vào đó khuyến nghị các thành phố nên đáp ứng đủ nhu cầu của con người mà không lạm dụng tài nguyên Trái đất. Điều này đòi hỏi sự chú trọng đặc biệt đến môi trường, con người, và giao thông vận tải khi lên kế hoạch phát triển đô thị.
Một trong những khái niệm đáng chú ý là “thành phố 15 phút”, nơi hầu hết nhu cầu hàng ngày của người dân có thể được đáp ứng trong vòng 15 phút đi bộ, đạp xe, hoặc bằng phương tiện công cộng. Lịch sử đã chứng minh mô hình này giúp các cộng đồng kết nối hiệu quả, đa chức năng và thúc đẩy sức khỏe.
Savills Impacts cũng nhấn mạnh rằng giao thông chính là trụ cột trung tâm cho sự thành công của một thành phố bền vững. Hiện tại, giao thông đô thị chiếm đến 40% lượng khí thải CO2 toàn cầu từ vận tải hành khách và là nguồn ô nhiễm không khí lớn, vì vậy việc triển khai các giải pháp giao thông xanh không chỉ là cần thiết mà còn là điều bắt buộc để đảm bảo tương lai bền vững cho các đô thị.
Đô thị bền vững thu hút dòng vốn đầu tư
Từ góc độ đầu tư, các bất động sản tại những đô thị bền vững có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro từ thời tiết cực đoan và sự chuyển dịch xã hội, từ đó dẫn đến chi phí bảo hiểm thấp hơn và sự ổn định lâu dài hơn. Hơn nữa, việc đánh giá toàn diện tác động môi trường của các tòa nhà, bao gồm các yếu tố như phát thải CO2 (phát thải loại 2 và 3), không chỉ thúc đẩy các thông tin về tính bền vững của thành phố mà còn nâng cao sức hấp dẫn của nó đối với các nhà đầu tư.
Đối với doanh nghiệp, những thành phố này mang lại lợi thế trong việc thu hút và giữ chân nhân tài, đặc biệt khi lực lượng lao động toàn cầu ngày càng ưa chuộng các khu vực đô thị coi trọng sự bền vững và chất lượng sống. Điều này càng trở nên rõ ràng đối với thế hệ trẻ, những người có kỹ năng cao và có xu hướng lựa chọn các nơi sống đảm bảo tính bền vững trong quyết định di chuyển của mình.
Theo ông Paul Tostevin, Giám đốc Savills World Research, không có một mô hình duy nhất có thể áp dụng cho tất cả các thành phố bền vững. Mỗi đô thị cần phải giải quyết các thách thức riêng của mình. Ví dụ, Singapore, dù là một quốc đảo với diện tích đất hạn chế và dân số 5,6 triệu người, vẫn duy trì khoảng 50% diện tích là không gian xanh. Chính điều này đã giúp bảo vệ đa dạng sinh học và ngăn ngừa lũ lụt.
Mặc dù mật độ dân số ở Singapore tạo ra áp lực đối với khả năng chi trả nhà ở, Chính phủ quốc gia này đã giải quyết vấn đề hiệu quả thông qua chương trình nhà ở công cộng quy mô lớn. Hơn ba phần tư dân số Singapore sống trong các căn hộ do Hội đồng Nhà ở và Phát triển xây dựng và bán, và 90% công dân sở hữu nhà riêng. Kế hoạch Xanh của Singapore còn đặt mục tiêu sản xuất 30% thực phẩm trong nước, góp phần vào sự phát triển bền vững của quốc gia.
