Công Thức 1 và các phát minh góp phần thay đổi thế giới
Cho dù không đề cập đến những thành tựu thể thao phi thường với các chức vô địch và kỷ lục, hay những thương vụ hợp tác tỷ đô, cũng như sức ảnh hưởng đại chúng toàn cầu mạnh mẽ qua phim ảnh… thì suốt 75 năm qua, Công Thức 1 (F1) vẫn đã tạo nên dấu ấn sâu sắc đối với thế giới với những phát minh và ứng dụng thiết thực.
Ảnh: Luxuo
Với vị thế là đỉnh cao của môn thể thao tốc độ, Công Thức 1 trở thành một trong những cái nôi cho hàng loạt công nghệ mang tính đột phá, nhiều trong số đó đã lan tỏa vào đời sống thường nhật.
Từ những ứng dụng công nghệ trong xe hơi thương mại, phẫu thuật nhi khoa đến xe buýt, thiết bị hỗ trợ hô hấp thời dịch Covid, hay thậm chí là… kem đánh răng, ít ai ngờ rằng lại có “dấu tay” của Công Thức 1.
Xem thêm: Khi F1 giao thoa thời trang cao cấp – Đường đua của tiền tài và danh vọng
Dự án Pitlane của Công Thức 1 trong thời Covid
Khi đại dịch Covid bùng phát và khiến mùa giải Công Thứ 1 năm 2020 tạm dừng, các đội đua F1 đã chứng minh khả năng thích ứng phi thường. Tạm gác lại những cuộc cạnh tranh khốc liệt, họ cùng nhau tận dụng nguồn lực và năng lực kỹ thuật siêu việt để chế tạo thiết bị hỗ trợ hô hấp cứu người.
Dự án này mang tên Project Pitlane, là sự hợp tác giữa các đội đua và chính phủ Anh nhằm tái thiết kế các thiết bị y tế, tăng tốc sản xuất máy thở, đồng thời phát triển mẫu thiết bị hoàn toàn mới.
Thông thường, quá trình phê duyệt một thiết bị y tế kéo dài tới hai năm, nhưng nhờ nỗ lực bền bỉ của các kỹ sư F1, quá trình này chỉ mất bốn tuần, giúp thiết bị mới được triển khai khẩn cấp và cứu sống hàng nghìn người.
Ứng dụng khí động học để tối ưu tủ lạnh trong siêu thị
Hệ thống siêu thị Sainsbury’s của Anh hưởng lợi rất nhiều từ đội đua Công Thức 1 đến từ Anh là Williams Racing trong mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2040. Bằng việc ứng dụng chuyên môn khí động học của mình, Williams Racing đã giúp giảm đáng kể năng lượng tiêu thụ tại các cửa hàng.
Một tay đua giúp Sainsbury’s công bố việc triển khai công nghệ “aerofoil” vào tất cả tủ lạnh trong siêu thị, ngày 29/10/2017. Ảnh: David Parry/PA Wire
Kết hợp cùng Aerofoil Energy (công ty công nghệ năng lượng của Anh, nổi tiếng với việc ứng dụng khí động học F1 để giảm tiêu thụ điện năng trong hệ thống làm lạnh thương mại), Williams tạo ra một thiết bị nhôm mô phỏng cánh gió sau của xe F1 – vốn dùng để điều hướng luồng khí nhằm tăng hiệu suất. Trong tủ lạnh siêu thị, thiết kế này giúp ngăn khí lạnh thoát ra ngoài, giữ nhiệt bên trong và tiết kiệm năng lượng, đồng thời giúp không gian xung quanh ấm áp hơn cho khách hàng.
Các chuỗi siêu thị lớn khác như M&S, Tesco và Asda sau đó cũng nhanh chóng áp dụng công nghệ này. Riêng Sainsbury’s cho biết, giải pháp này giúp họ giảm tới 8.763 tấn khí thải carbon mỗi năm.
Xem thêm:
Louis Vuitton x Formula 1®: Cùng vươn tới đỉnh cao
LVMH và Formula 1: Khởi đầu kỷ nguyên mới của đẳng cấp và tốc độ
Ứng dụng của Công Thức 1 trong hệ thống xe bus London
Williams Racing không chỉ nổi danh trên đường đua mà còn là chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ bền vững, đặc biệt là với người dân London.
Năm 2009, Liên đoàn Ô tô Quốc tế (FIA) giới thiệu hệ thống thu hồi năng lượng khi phanh (KERS). Hệ thống này cho phép xe thu hồi năng lượng bị thất thoát dưới dạng nhiệt khi phanh, rồi chuyển hóa thành công suất bổ sung. Williams đã phát triển một phiên bản KERS sử dụng bánh đà, dù cuối cùng họ chọn không dùng trong xe đua do vấn đề kỹ thuật.
Tuy nhiên, công nghệ này được bán lại cho các công ty vận hành xe bus tại London. Kết quả: hệ thống phanh tái sinh nay đã được ứng dụng rộng rãi trên phương tiện công cộng khắp Anh, giúp giảm khí thải, tiết kiệm nhiên liệu và cải thiện chất lượng không khí.
Thành tựu to lớn trong phẫu thuật nhi khoa
Trong thế giới F1, quy trình pit stop (thay lốp, tiếp nhiên liệu…) diễn ra chỉ trong vài giây, và điều này đã truyền cảm hứng cho y học.
Năm 2001, hai bác sĩ tại Bệnh viện Great Ormond Street nhận thấy sự tương đồng giữa quy trình pit stop và quá trình chuyển bệnh nhi sau phẫu thuật tim. Nhờ đó, họ mời hai đội đua kỳ phùng địch thủ của Công Thức 1 là McLaren và Ferrari tham dự, hợp tác cải tiến quy trình y khoa.
Ferrari nhận ra rằng, khác với đội pit stop vốn có vai trò rõ ràng, các bác sĩ và y tá trong ca chuyển bệnh thường cùng xử lý sự cố, gây chậm trễ. Khi áp dụng “tư duy pit stop” – phân công vai trò cụ thể, chuẩn hóa từng bước thì số lỗi kỹ thuật giảm 42%, góp phần nâng cao đáng kể hiệu quả chăm sóc sau mổ.
Công Thức 1 và kem đánh răng
Đây có vẻ là ứng dụng nghe lạ đời nhất trong danh sách, nhưng quả thật F1 – hay cụ thể hơn là McLaren – cũng từng giúp tăng năng suất sản xuất kem đánh răng!
Năm 2011, McLaren ký hợp tác với GlaxoSmithKline (GSK) – tập đoàn dược phẩm sản xuất nhiều nhãn hiệu kem đánh răng. Geoff McGrath, Giám đốc bộ phận McLaren Applied Technologies, nhận thấy quá trình chuyển đổi dây chuyền sản xuất giữa các thương hiệu mất tới hai giờ, gây gián đoạn sản xuất.
Dựa trên mô phỏng máy tính, ông chỉ ra những điểm kém hiệu quả và giúp đội ngũ nhà máy xây dựng kế hoạch 7 bước mới, rút ngắn thời gian chuyển đổi 60%, tương đương 20 triệu tuýp kem đánh răng bổ sung mỗi năm.
Ứng dụng công nghệ vào những cuộc đua thuyền buồm
So với kem đánh rằng, thì Công Thức 1 và những cuộc đua thuyền có nhiều điểm tương đồng hơn, đặc biệt là trong giải đua thuyền America’s Cup.
Cựu kỹ sư McLaren – Dan Bernasconi – đã áp dụng chuyên môn khí động học để thiết kế thuyền buồm carbon fibre cho đội New Zealand, giúp họ vô địch năm 2017 và 2021. Giống như F1, các thuyền đều được gắn hàng trăm cảm biến gửi dữ liệu theo thời gian thực để đội kỹ thuật phân tích và điều chỉnh hiệu suất.
Cả hai môn thể thao này đều yêu cầu sự kết hợp hoàn hảo giữa kỹ thuật mô phỏng, vật liệu tiên tiến và kỹ năng điều khiển đỉnh cao. Đây cũng chính là lý do khiến America’s Cup được ví như “Giải Công Thức 1 trên mặt nước”.
Phổ cập 5G
Độ ổn định của đường truyền dữ liệu là yếu tố sống còn trong Công Thức 1, bởi hãy thử tưởng tượng cảnh mất kết nối giữa pit wall và tay đua trong lúc thi đấu mà xem, chỉ một giây là có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất, kết quả và thậm chí là an toàn.
Từ công nghệ truyền dữ liệu tốc độ cao trong đường đua, McLaren Applied Technologies phát triển Fleet Connect – hệ thống hiện được dùng trong mạng lưới giao thông công cộng ở Anh và Singapore. Fleet Connect không chỉ giúp truyền dữ liệu và cung cấp Wi-Fi tốc độ cao cho hành khách, mà còn cho phép các đội kỹ thuật theo dõi camera, cảm biến và bảo trì từ xa theo thời gian thực.
Kiểm soát không lưu
Khả năng xử lý dữ liệu của McLaren cũng được ứng dụng trong ngành hàng không. Công nghệ theo dõi vị trí và tốc độ của từng xe trên đường đua được chuyển giao cho các sân bay lớn như Heathrow (London). Nhờ đó, bộ phận kiểm soát không lưu có thể theo dõi chuyến bay, dự đoán trễ giờ và điều phối luồng máy bay hiệu quả hơn, giảm tắc nghẽn trên bầu trời.
Công nghệ sợi Carbon
Đây có lẽ là phát minh và ứng dụng quen thuộc nổi tiếng nhất mà chúng ta từng biết!
Vào thập niên 1960, sợi carbon từng được thử nghiệm trong ngành hàng không nhưng chưa đạt hiệu quả mong đợi, cho đến khi kỹ sư John Barnard của McLaren phát triển khung gần đơn monocoque bằng sợi carbon tổng hợp vào năm 1981.
chiếc xe đua McLaren P4/1 – mẫu xe F1 đầu tiên sử dụng khung gầm sợi carbon tổng hợp.
Thiết kế này không chỉ đưa sự cạnh tranh công nghệ của giải Công Thức 1 lên tầm cao mới về an toàn và hiệu suất, mà còn mở ra kỷ nguyên ứng dụng sợi carbon trong đời sống – từ xe đạp, thân xe hơi, xe lăn siêu nhẹ tùy chỉnh, cho đến đến BabyPod của Williams Racing (một thiết bị vận chuyển trẻ sơ sinh an toàn như buồng lái xe đua thu nhỏ).
Ứng dụng trong xe hơi phổ thông
Trong tất cả các sáng tạo của F1, có lẽ công nghệ áp dụng vào xe dân dụng là điều dễ hiểu nhất. Những ứng dụng phổ biến nhất bao gồm: Hộp số paddle shift (do Ferrari sáng chế năm 1989) giúp sang số nhanh và êm hơn so với tay số truyền thống, nay đã trở nên phổ biến trên hầu hết các dòng xe. Tay lái phức tạp của xe F1, với hàng chục nút điều chỉnh từ lực phanh đến hệ truyền động, cũng truyền cảm hứng cho các bảng điều khiển hiện đại trong xe thương mại.
Tiếp đến, từ công nghệ hybrid, hiểu biết về khí động học, đến vật liệu nhẹ…, rất nhiều sáng kiến từ đường đua đã và đang dần xuất hiện trong xe hơi hằng ngày. Sau 75 năm đổi mới không ngừng, F1 tiếp tục là một trong những trung tâm của các phát minh góp phần định hình tương lai trong ngành thương mại xe hơi và cả trong đời sống thường ngày.
Xem thêm: Phong cách thời trang các style icon trong thế giới Công Thức 1
—
